Marten Toonder is geboren in de Thorbeckestraat op het Noordereiland. Het gezin Toonder verhuisde nogal veel in die tijd. Ze woonden op verschillende adressen in West om uiteindelijk langere tijd op het Burgemeester Meineszplein te blijven.
Na de mulo en de hbs op de ’s-Gravendijkwal maakte hij de middelbare handelsschool in de Westerstraat af en had daarna het idee om snel de ‘teekenacademie’ te gaan doen. Zijn vader, zeekapitein, vond dat geen goed idee en nam hem dat jaar mee op een reis naar Uruguay en Argentinië om zijn zinnen te verzetten. In Argentinië ontmoette hij een succesvolle striptekenaar. Daardoor volhardde hij in zijn wens om te gaan tekenen. De academie verliet hij snel en ging in de leer bij twee kunstenaars die ook lesgaven op de academie.
Toonder is bekend als de schepper van de verhalen van Tom Poes en Ollie B. Bommel. Hij creëerde karakters als politieman Bulle Bas, kruidenier Grootgrut, kapitein Wal Rus, burgemeester Dickerdack en markies De Canteclaer. Maar hij maakte ook hele series met verhalen van Kappie, Koning Hollewijn en Panda.
Zijn karakters voorzag hij van een eigen idioom en taalgebruik. ‘Praw! Der hemeldonderweder’, van professor Prlwytzkofsky bijvoorbeeld of ‘Hihihi, wat enigjes’, van Wammes Waggel. ‘Een eenvoudige doch voedzame maaltijd’, ‘als je begrijpt wat ik bedoel’ en ‘verzin een list, jonge vriend’ zijn staande uitdrukkingen geworden. Hij verrijkte het Nederlands met veel nieuwe woorden die nog altijd gebruikt worden zoals denkraam en minkukel.
In de oorlog publiceerde hij in de Telegraaf en was hij lid van de kultuurkamer. Hij werkte ook mee aan een grote Duitse tekenfilmproductie ‘Tom Poes und das Geheimnis der Grotte’. Dat laadde de verdenking op hem dat hij op de hand van de bezetter was. Hij zorgde daarmee echter dat medewerkers van de Toonder Studio’s vrijgesteld werden van werken voor de Arbeitseinsatz. In één van zijn studio’s werden de illegale kranten Vrij Nederland, Trouw en het Parool gedrukt. Reden genoeg om in 1982 het Verzetsherdenkingskruis te krijgen.Rotterdam is goed voorzien van Toonder-memorabilia. Natuurlijk Ode aan Marten Toonder tussen Station Blaak en de Markthal door de Artoonisten met de belangrijkste karakters. Dat pleintje heet nu Marten Toonderplein. Maar ook het beeld van Tom Poes in de straat waar hij geboren werd van Saskia en Tamyra Meesters. Dat beeld is bedekt met scherven van wit serviesgoed, gedoneerd door buurtbewoners. In Rozenburg staat in de Anemonelaan het beeld Ollie B. Bommel en Tom Poes van Ton Haas. En van Olivier B. Bommel staat een bronzen beeld in… Den Bommel.
door: Frans de Jonge
