Jan Hendrik Leopold werd in Den Bosch geboren en groeide op in Arnhem. Hij ging daar naar de lagere school en het gymnasium. Hij werd gegrepen door Grieks en Latijn en studeerde in Leiden klassiek talen, waar hij ook in promoveerde. Vanaf 1891 was hij leraar klassieke talen aan het Erasmiaans Gymnasium in Rotterdam.
Al tijdens zijn studie schrijft hij gedichten. Zijn eerste bundel verschijnt in 1893. Zijn stijl wordt beïnvloed door zijn wetenschappelijke kennis van de klassieke oudheid. Zijn belangrijkste werk Cheops behandelt de reis van de Egyptische farao in het hiernamaals op zoek naar erkenning en zelfinzicht. Het werk is meerdere malen herdrukt en literatuurwetenschappers en letterenstudenten zijn het blijven lezen, bestuderen en interpreteren.
Zijn werk wordt door sommigen ontoegankelijk, hermetisch genoemd. Menno ter Braak schrijft daarover: ‘wie meer wil zijn, neemt de allures van een ‘kenner’ aan en deelt zichzelf zodoende in bij een pseudoélite; wie minder wil zijn, vindt deze poëzie alleen maar onbegrijpelijk en vervelend en de waarheid ligt voor deze gelegenheid in het midden.’
Eén van zijn populairste verzen (uit de bundel Oostersch) is wel deze: ‘O nachten van gedragene extase/ en diep gedronkene verzadiging, /als elk met zijn geluk te rade ging /en van alleenzijn langzaam wij genazen.’
Hij blijft wetenschappelijk werk doen en publiceren, maar ondertussen geeft hij ook les op het Gymnasium Erasmianum. Hij is geliefd onder zijn leerlingen, die hij op levendige wijze toegang verschaft tot de klassieke wereld. Af en toe trekt hij op buiten schooltijd op met zijn leerlingen. Met de latere dichter Ida Gerhardt, ook leerling aan het gymnasium, maakt hij wandelingen langs de Kralingse Plas. Tijdens één van die wandelingen draagt hij een gedicht voor van de Perzische dichter Saadi. Gerhardt raakt zo in vervoering van de voordracht dat, als Leopold aan de laatste regel toegekomen is, zij deze samen met hem uitspreekt. Ontroering was hun beider deel.
Leopold bleef zijn hele leven als alleenstaande op kamers wonen. Zijn toenemende doofheid maakte dat hij in 1924 afgekeurd werd. Bijna een jaar later stierf hij aan pleuritis. Hij werd begraven in Driehuis.
Er is een Leopoldstraat achter de Goudsesingel, zijstraat van de Warande. Aan de Wytemaweg staat voor het Erasmiaans Gymnasium een plaquette in zijn nagedachtenis van de hand van Charlotte van Pallandt. Daarop Leopolds vertaling van een gedicht van Omar Khayyam.
door: Frans de Jonge
